Emeklilik yaşı düzenlemesi kapsamında, emeklilik katkı payını borçlanarak veya çalışarak tamamlayamayan kişilere toplu ödeme yapılmaktadır. Yazılı başvuru sahiplerine Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ödenen primler iade edilir. Emeklilik yaşını dolduranlar prim iadesi hakkından yararlanabilmektedir.
Yalnızca çalışandan kesilen ve uzun vadeli sigorta branşlarını (malullük, yaşlılık, ölüm) kapsayan primler iade edilir. İşveren payı, sağlık sigortası payı ve İşsizlik Sigortası Fonu için kesilen primler iade edilmez.
Prim iadesi ilk olarak toplu ödeme şeklinde, ikinci olarak ise birden fazla işverenle yapılan işlerde temel yardımın üst sınırının aşılması halinde yapılır. Toptan ödeme; Emeklilik için yaş şartını karşılayan ancak prim ödeme günü sayısı yeterli olmayan sigortalılara yapılır.
Tavanı aşan yardımlarda prim iadesi hemen yapılabileceği gibi, emeklilik yaşının doldurulmasından sonra toplu ödeme de yapılabilmektedir. Yaşını doldurmuş ancak prim ödeme gün sayısını tamamlamamış olanlar, toplu olarak ödedikleri prim tutarını bölgelerindeki sosyal güvenlik merkezlerine yazılı talepte bulunarak alabilirler.
SGK prim iadesine ilişkin sık sorulan soruların yanıtları şöyle:
1- Prim iadesi için nereye ve nasıl başvuru yapmalıyım?
Emeklilik için gerekli prim ödeme gün sayısını tamamlayamadığı için primlerini geri almak isteyenlerin bağlı oldukları sosyal güvenlik merkezine veya il müdürlüğüne yazılı talepte bulunmaları gerekmektedir. Sigortalının vefatı halinde lehdarlar toplu ödeme talebinde de bulunabilirler.
Bağ-Kurlu bir kişinin 1780 prim günü ile ölmesi durumunda bu kişinin lehtarı ölüm aylığı alamamakta ancak bu süre için ödenen primleri toplu olarak alabilmektedir. Türk vatandaşlığından çıkarılanlar prim iadesi alamazlar.
2- Prim iadesi için yaş şartı var mı?
Primlerin toplu iadesi için bu şartlardan yaş kuralının sağlanması gerekmektedir. Emeklilik geri ödemesi, sigortalının emeklilik için gerekli yaş sınırına ulaşması ancak prim ödeme gün sayısını veya sigorta süresini tamamlayamaması nedeniyle aylık alamaması durumunda, prim ödemesinin toplu olarak iade edilmesi anlamına gelir.
Yeterli prim gün sayısını doldurmamış olan sigortalılar, yaşını doldurmaları halinde prim parasını toplu olarak alabilmektedir. Yaşını doldurmuş ancak prim gün sayısını tamamlamamış olanlar, toplu olarak ödedikleri prim bedelini bağlı oldukları sosyal güvenlik merkezine veya il müdürlüğüne yazılı başvurarak alabilirler. Ayrıca kişinin malullük veya yaşlılık aylığı alma hakkına sahip olmaması ve prim ödeme gün sayısını ve sigorta süresini tamamlamış olmaması gerekmektedir.
3- Personel ve işveren ikramiyeleri birlikte iade edilir mi? İadenin aynı sigorta türünde olması zorunluluğu var mı?
SSK sahibi işçi ve işveren primleri 2008 yılı öncesinde kendi adlarına ödenmekte olup, bu tarihten sonra sadece personel primleri ödenmektedir. Bağ-Kur kapsamında olanlara ödenen primlerin tamamı tarihe bakılmaksızın iade edilir.
Yalnızca çalışandan kesilen ve uzun vadeli sigorta branşlarını (malullük, yaşlılık, ölüm) kapsayan primler iade edilir. İşveren payı, sağlık sigortası payı ve İşsizlik Sigortası Fonu için kesilen primler iade edilmez. Birden fazla işyerinde çalışıp yüksek prim ödeyenler, fazla ödedikleri primi geri alma hakkına sahiptir. Tıpkı sigorta gibi olmalı. Uzun vadeli sigorta primlerinin yaşlılık aylığı bağlanamayan kısmı da iade edilir.
4-Emekli olup EYT kapsamında çalışmaya devam edenler prim iadesi alabilir mi?
Emekli olduktan sonra sigortalı olarak çalışmaya devam edenlerden personel payı olarak yüzde 7,5 oranında prim kesintisi yapılıyor. İşsizlik sigortası primleri kesilmez. Bu nedenle emekli çalışanların kârlarının tavanı aşan kısmı yüzde 15 değil yüzde 7,5 oranında prim iadesi yapılabilecek.
5- Emeklilik hakkım var, tavanı aşan yardımlar için prim iadesi mümkün müdür?
Birden fazla işveren tarafından yapılan işlerde prim temel faiz üst sınırının aşılması durumunda ikramiye iadesi toplu ödeme şeklinde yapılır. Toptan ödeme; Emeklilik için yaş şartını karşılayan ancak prim ödeme gün sayısı yeterli olmayan sigortalılara ödenir.
Tavanı aşan yardımlarda prim iadesi hemen yapılabileceği gibi, emeklilik yaşının doldurulmasından sonra toplu ödeme de yapılabilmektedir. Yaşını doldurmuş ancak prim ödeme gün sayısını tamamlamamış olanlar, bölgelerindeki sosyal güvenlik merkezlerine yazılı talepte bulunarak ödemiş oldukları prim tutarının tamamını toplu olarak alabilirler.
6- İade edilen primlere faiz uygulanıyor mu?
SSK, Bağ-Kur çalışanları için primin başvuru tarihinden itibaren ait olduğu yıla ait güncelleme katsayısı ile hesaplama yapılır. Ancak iade edilen primlere faiz uygulanmaz.
7- Hizmet borçlanmasında primlerin bir kısmı tahsil edilebilir mi?
Hizmet borcu nedeniyle ödenen sigorta primleri, borçlanma süresi dikkate alınarak emeklilik, dul ve yetim aylığı sağlanmasına yönelik herhangi bir işlem yapılmamış olması halinde SGK tarafından geri talep edilebilecek. Bu durumda borçlanma iptal edilir. Ayrıca hizmet borcu iptal edilmeden bir kısmı işverenden istenerek vergi matrahından düşülerek tahsil edilebilir.
8- Tavanı aşan primlerin iadesi için süreç nasıl işliyor?
Birden fazla işverenle yapılan işlerde primlerdeki temel faiz üst sınırının aşılması halinde prim iadesi mümkündür. Burada birebir sigorta türüne sahip olmak önemlidir. Primlerin, çalışanın tabi olduğu sigortalılık durumuna göre belirlenen prim temel faiz üst sınırı esas alınarak hesaplanan tutarı aşması halinde, kendisi adına fazla ödenen tutar Kurumdan geri talep edilebilecektir.
